Euxh.gr: πατέρα Ιάκωβε την ευχή σας! Τί θα λέγατε να συζητήσουμε για την ‘εργασία’, στηριζόμενοι στο ιερό βιβλίο της Αγίας Γραφής;
Π. Ιάκωβος: Η Αγία Γραφή, Παλαιά και Καινή Διαθήκη, απαντά σε πολλά θέματα του καθημερινού μας βίου. Ένα από αυτά είναι και το θέμα της εργασίας. Σε ποιο βιβλίο έχουμε την πρώτη αναφορά για την εργασία; Στο πρώτο βιβλίο, στη Γένεση. Ο Θεός δημιούργησε τον ουρανό και την γη, άρα Αυτός είναι ο πρώτος εργάτης. Δημιούργησε τον κόσμο μας, πού είναι ένα κόσμημα, και γι΄ αυτό τον χαρακτήρισε «καλό λίαν». Ο Ίδιος λοιπόν είναι, ας το χαρακτηρίσουμε έτσι, ο «πρώτος εργάτης». Όμως, ξέρουμε ότι και ο άνθρωπος δημιουργήθηκε «κατ’ εικόνα» δική Του, με σκοπό το «καθ΄ομοίωσιν». Δηλαδή και ο άνθρωπος από το κεκτημένο κατ’ εικόνα χρειάζεται να εργαστεί για να φθάσει στο επιθυμητό «καθ ομοίωση». Από την δημιουργία του δηλαδή ο άνθρωπος έχει μέσα του την θεϊκή προτροπή προς το καθ’ ομοίωσιν, την ένωσή του με τον Θεό. Με εργασία λοιπόν το δημιούργημα οδηγείται στον Δημιουργό. Δημιουργός ο Θεός και συνδημιουργός ο άνθρωπος!
Euxh.gr:Η Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται μόνο στα οφέλη της εργασίας; Για την εκμετάλλευση αυτής από τον «εργοδότη» τι έχει να πει;
Π. Ιάκωβος: Σας ευχαριστώ πολύ για την ερώτηση. Κοιτάξτε στο βιβλίο της Εξόδου. Βλέπουμε την εκμετάλλευση του ανθρώπου, συγκεκριμένα των Ιουδαίων από τους Αιγυπτίους. Χρησιμοποίησαν οι Αιγύπτιοι ως δούλους τους Ισραηλίτες, αναθέτοντάς τους την ανοικοδόμηση πόλεων και άλλων σχετικών έργων, πού όμως εξόντωναν ψυχικά και σωματικά τους ανθρώπους αυτούς. Η εκμετάλλευση των εργαζομένων δυστυχώς, συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.
euxh.gr: Υπάρχει πουθενά η προάσπιση των δικαιωμάτων του εργαζόμενου;
Π. Ιάκωβος :Και βέβαια; Στο Δευτερονομίου 24, 14-15 γράφει. Μην εκμεταλλεύεσαι ποτέ τον μισθωτό, τον δυστυχισμένο και τον φτωχό συμπατριώτη σου ή τον ξένο πού ζει σε μια από τις πόλεις της χώρας σου. Να του δίνεις κάθε μέρα το ημερομίσθιό του πριν απ’ τη δύση του ήλιου, γιατί είναι φτωχός και το έχει ανάγκη. Αλλιώς, αυτός θα φωνάξει με αγανάκτηση εναντίον σου στον Κύριο, κι αυτό θα σου καταλογιστεί για αμαρτία».Εδώ βλέπουμε ότι διαιωνίζεται η ανθρώπινη φθορά, έχει επηρεάσει τις ανθρώπινες σχέσεις, και πιο συγκεκριμένα τις εργασιακές, όπως θα λέγαμε στην σύγχρονη ορολογία.
Πιο γλαφυρά διαβάζουμε σχετικά στην Σοφία Σειράχ (34,22): Όποιος από τον διπλανό του την διατροφή του αφαιρεί, είναι το ίδιο σαν να τον σκοτώνει∙ και όποιος δε δίνει στον εργάτη τον μισθό του, είναι φονιάς. Παρομοίως, ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος σημειώνει: «αλίμονο σ’ εκείνους πού στερούν από τους εργάτες τον δίκαιο μισθό τους, γιατί είναι όμοιοι μ’ αυτούς πού χύνουν αίμα» (λόγος στην Δευτέρα Παρουσία).
euxh.gr: Αναμφίβολα, αυτός ο θησαυρός των στίχων της Αγίας Γραφής θα κρύβει και προτροπές για την εργασία!
Π. Ιάκωβος:Την προτροπή για εργασία βλέπουμε στο βιβλίο των Παροιμιών (6, 6- 11): «Τράβα τεμπέλη στο μυρμήγκι, κοίταξε πώς δουλεύει και γίνε σοφός. Αυτό, δεν έχει ούτε αρχηγό ούτε επιστάτη ούτε αφεντικό, και όμως το καλοκαίρι εξασφαλίζει την τροφή του, προμήθειες συγκεντρώνει τον καιρό του θερισμού. Τεμπέλη, ως πότε θα κοιμάσαι; Πότε από τον ύπνο σου θα σηκωθείς; Λίγος ακόμα ύπνος, λίγη νύστα, λίγο τα χέρια να σταυρώσεις για ν’ αναπαυτείς, και θα έρθει η φτώχεια ξαφνικά στον τον ληστή και η δυστυχία σαν άντρας οπλισμένος».
Στην Καινή Διαθήκη, δεν είναι λίγες οι φορές που γίνεται αναφορά στην εργασία. Ο Χριστός αναφέρεται στον Κατά Ματθαίον 5,16 «έτσι θα λάμψει και το δικό σας φώς μπροστά στους ανθρώπους, για να δουν τα καλά σας έργα και να δοξολογήσουν τον ουράνιο πατέρα σας». Η εργασία εδώ έχει να κάνει με καλά έργα, με την βίωση όλων όσων έχει ορίσει ο Θεός. Η βίωση των εντολών παράγει φώς και είναι φώς, το οποίο φωτίζει όλον τον κόσμο. Στο ίδιο πλαίσιο θα προσθέσει ο απόστολος Ιάκωβος 2,17 ότι η Πίστη δεν είναι θεωρία, αλλά κάτι το οποίο φαίνεται. Λέγει:
« Έτσι και η πίστη, αν δεν εκδηλώνεται με έργα, μόνη της είναι νεκρή». Ο πιστός εργάζεται για την εφαρμογή όσων πιστεύει στον καθημερινό του βίο. Δεν έχουμε μία θεωρία και αρχές που απλώς υπάρχουν, αλλά μία ζωή μέσα στη οποία υπάρχουμε και ζούμε την Πίστη μας.
Κάποτε, στα πρώτα χριστιανικά χρόνια στη Θεσσαλονίκη έγινε το εξής. Αφού ο μεγάλος Απόστολος Παύλος έχει μιλήσει για την ύπαρξη του Χριστού και την ζωντανή παρουσία του, έχει περιγράψει ότι ο ερχομός του είναι κοντινός, συνέβη το εξής: οι κάτοικοι της πόλης σκέφτηκαν ότι, αφού ο Χριστός θα έρθει γιατί να εργαζόμαστε και να κουραζόμαστε; Ας τον αναμένουμε άεργοι. Το ακούει αυτό ο Παύλος και στέλνει δεύτερη Επιστολή που με σαφήνεια τους λέει: « όποιος δεν θέλει να εργάζεται, αυτός να μην τρώει». Βλέπουμε ότι δεν επαινείται ο άεργος, αλλά αντίθετα ο εργατικός και στα πνευματικά, αλλά και στα του βιοπορισμού του.
Από την επιστολή του Ιακώβου ας θυμόμαστε και το εξής: «Ακούστε με τώρα και εσείς οι πλούσιοι. Κλάψτε με τις γοερές κραυγές για τα βάσανά σας, πού όπου να’ ναι έρχονται. Ο πλούτος σας σάπισε, και τα ρούχα σας τα’ φαγε ο σκόρος∙ το χρυσάφι σας και το ασήμι κατασκούριασαν, και η σκουριά τους θα είναι μαρτυρική κατάθεση εναντίον σας και θα καταφάει τις σάρκες σας σαν την φωτιά. Και ενώ πλησιάζει η κρίση, εσείς μαζεύετε θησαυρούς. Ακούτε! Κραυγάζει ο μισθός των εργατών πού θέρισαν τα χωράφια σας και εσείς τους τον στερήσατε∙ και οι κραυγές των θεριστών έφτασαν ως στ’ αυτιά του παντοδύναμου Κυρίου». Και πάλι εδώ φαίνεται ότι ο κόπος και ιδρώτας των ανθρώπων που εργάζονται είναι ιερός και τον υπερασπίζεται ο ίδιος ο Θεός.
euxh.gr: Ας μου επιτρέψετε ακόμα μια ερώτηση. Πολλές φορές, ο άνθρωπος απορροφάται από την εργασία του. Ξεχνά την γυναίκα του, τα παιδιά του, δεν έχει προσωπική ζωή. Κάποιοι εργαζόμενοι υποστηρίζουν πως τους γεμίζει αυτό που κάνουν. Τελικά, ποιος είναι ο σκοπός της εργασίας;
Σκοπός της εργασίας που είδαμε είναι μία θεία εντολή, είναι η καλλιέργεια και η φροντίδα αυτού του κόσμου και φυσικά όχι η παράφορη και ανεξέλεγκτη εκμετάλλευσή του. Ο άνθρωπος έχει ρόλο εργάτη, συντηρητή και φύλακα της δημιουργίας. Μέσα από την εργασία ζει ό ίδιος και οι οικείοι του. Βγαίνει από τον εαυτό του και προσφέρει στους γύρω του, στην κοινότητα που έχει διαλέξει να ζει, γράφει οΜέγας Βασίλειος . Μέσα από την εργασία σμιλεύεται και γίνεται ένα «έπιπλο της βασιλείας του Θεού». Αυτοπροσφέρεται, γίνεται δημιουργικός, πολύτιμος για το κοινωνικό σύνολο.
euxh.gr: π. Ιάκωβε, πώς θέλετε να κλείσουμε την σημερινή κουβέντα μας;
π.Ιάκωβος: Θα ήθελα να αναφερθώ σε μία περικοπή από τον ιερό Χρυσόστομο, λέει λοιπόν: «γιατί δεν εργάζεσαι; Γι’ αυτό σού έδωσε ο Θεός τα χέρια, όχι για να παίρνεις από τους άλλους, αλλά για να δίνης σε άλλους» και συνεχίζει: « …γενικά η αργία καταστρέφει το καθετί∙ αντίθετα, η εργασία κάνει τα πάντα πιο χρήσιμα. Γνωρίζοντας λοιπόν όλα τούτα, καθώς επίσης και πόση είναι η βλάβη από την αργία και το κέρδος από την εργασία, ας αποφεύγουμε την πρώτη και ας επιδιώκουμε την δεύτερη».
euxh.gr: Και πάλι σας ευχαριστώ π. Ιάκωβε! Την ευχή σας!
Π. Ιάκωβος: Του Κυρίου ! Εγώ σας ευχαριστώ!
______________________________________________________________________________
* Ο πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης Ιωάννης (Ιάκωβος) Κανάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1975. Αφού ολοκλήρωσε εκεί τις εγκύκλιες σπουδές του εισήχθη και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Θεολογική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου στη συνέχεια παρακολούθησε και ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές, λαμβάνοντας δίπλωμα Ειδικεύσεως (master) στις Βιβλικές σπουδές. Το έτος 2017 περάτωσε με επιτυχία την διδακτορική του διατριβή στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Χειροτονήθηκε διάκονος και ιερέας (αρχιμανδρίτης) από τον μακαριστό Μητροπολίτη Μεγάρων και Σαλαμίνος κυρό Βαρθολομαίο και το 2006 τοποθετήθηκε Πρωτοσύγκελλος στην Ιερά Μητρόπολη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως από τον Μητροπολίτη και Καθηγητή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Ιερεμία Φούντα.
