τον πρωτοσύγκελλο της Ιεράς Μητροπόλεως Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως. Μαζί του συζητάμε για το Θεομητορικό πρόσωπο, τη μητέρα του Θεανθρώπου και των ανθρώπων. Έτσι δεν είναι π. Ιάκωβε;
π. Ιάκωβος: Πράγματι, είμαστε στον μήνα Αύγουστο, έναν μήνα που δικαιωματικά αφιερώνεται στην Παναγία, αφού σχεδόν ολόκληρος έχει γιορτές της, Παναγίας με αποκορύφωμα την κοίμηση και την μετάσταση που εορτάζουμε στις 15 Αυγούστου. Ένας μήνας για την Παναγία, και λίγος είναι! Γι’ αυτό και υπάρχουν και άλλες γιορτές και σέ άλλους μήνες του έτους.
Η Ορθόδοξη εκκλησία μας Την τιμά και Την προβάλει ως το πρόσωπο εκείνο που έγινε η αιτία της δική μας χαράς, έτσι δεν είναι;
π. Ιάκωβος: Γενικότερα η Παναγία είναι το πρόσωπο που τιμούμε ιδιαίτερα στην εκκλησία. Δεν την τιμούμε όμως περισσότερο από αυτό που πρέπει, ούτε και λιγότερο και αυτό αποτελεί στη δογματική ένα τεντωμένο σκοινί, δηλαδή, το να μην ανεβάσεις περισσότερο την Παναγία και να μην υποβιβάσεις το τίμιο πρόσωπό της. Υπάρχουν μεγάλες αιρέσεις που έχουν σφάλει γύρω από το πρόσωπο της Παναγίας.
Πατέρα Ιάκωβε, θα θέλαμε να μας μιλήσετε για το πρόσωπο της Παναγίας μέσα από τις εμπειρίες των αγίων. Πώς την έζησαν και την ένιωσαν. Και πώς Εκείνη «μπαίνει» στη ζωή τους διακριτικά αλλά και ουσιαστικά. Τους βοηθά, τους αλλάζει και στο τέλος τους κάνει πολίτες της Βασιλείας του Θεού.
π. Ιάκωβος: Θα σας πω και σήμερα κάποιες σκέψεις και μακάρι αυτά που θα μεταδοθούν να ωφελήσουν κάποιον άνθρωπο. Δεν θα τολμήσω να πώ να κατηχήσουν, γιατί η Παναγία είναι ένα μυστήριο που το ζούν πάρα πολλοί άνθρωποι εσωτερικά. Δηλαδή μπορεί κάποιος να μην ξέρει να σου πεί για την δογματική τοποθέτηση του προσωπού της Παναγίας αλλά έχει να σου πεί ένα θαύμα που φανερά βρέθηκε η Παναγία δίπλα στον άνθρωπο και αυτό έχει μεγάλη αξία. Όταν δηλαδή ένιωσε ότι ήταν η Παναγία δίπλα του!
Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης κάνει συγκεκριμένη αναφορά στην εμπειρία για το πρόσωπο της Παναγίας. Ακούστε πώς μεταστράφηκε. Δεν ήταν το παιδί του Θεού ο Άγιος Σιλουανός πριν, στον πρότερο βίο του! Είχε έναν πολύ άστατο βίο νέου ανθρώπου με ότι συνεπάγεται αυτό αλλά μάλλον με μία καλη διάθεση να γνωρίσει τον Θεό και με μία καθαρότητα ψυχής. Μπορεί να βρέθηκε μέσα στη λάσπη, αλλά το διαμάντι όπου και να είναι, είναι ορατό από τον Θεό και είναι εικόνα Του Θεού, πεσμένη αλλά εικόνα Του, στην οποία ο Θεός δίνει βακτηρία, δίνει βοήθεια για να την σηκώσει πάλι πάνω.
«Δεν είναι αρεστό εις εμέ να βλέπω τα έργα σου», δηλαδή, δεν μου αρέσουν αυτά που κάνεις. Αυτή ήταν η φωνή της Θεομήτορος. Την άκουσε πολύ δυνατή μέσα του. Ήταν πολύ δυνατή, όμως ήταν ταυτόχρονα ελεγκτική – «δεν μ’ αρέσουν τα έργα σου», αλλά και μητρική – ήταν γλυκειά φωνή. Είναι σαν της μάνας, η οποία θα επιπλήξει, αλλά στο βάθος λέει «σ’ αγαπάω και στα λέω». Στο βάθος αυτή είναι η προσέγγιση που κάνει. Αυτό το παράδειγμα σας το είπα για αυτό που λέγαμε πριν – δηλαδή, τι να πεις στους ανθρώπους για την Παναγία αφού ακούνε για την Παναγία και δακρύζουν, ή ακούνε για την Παναγία και σου λένε κάτι πολύ δυνατό που έζησαν – οπότε ακούς εσύ!
Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποια προσωπική σας εμπειρία από την Παναγιά μας;
π. Ιάκωβος: Ναι, μια προσωπική εμπειρία θα σας πω, έτυχε με ένα γεροντάκι σε κάποιο μονοαστήρι, πρέπει να ήταν 80 ετών, και βρεθήκαμε να είμαστε σε διπλανά στασίδια όρθιοι σε ακολουθία, και ερχόταν ένα άρωμα, μια ευωδία, και αναρωτιόμασταν από πού έρχεται αυτό; Δεν ήταν το λιβάνι. Και αφού τελείωσε η θεία λειτουργία το είπα σε έναν μοναχό και μου είπε, «μα δεν είδες πού ήσουν δίπλα; Δεν τον ξέρεις;» και λέω «όχι», «ε, ο μοναχός που ήταν δίπλα σου το βγάζει αυτό». Ήταν ένα άρωμα το οποίο δεν είναι σαν αυτά που έχετε εσείς που βάζεται και τελειώνουν στη μία ώρα. Είναι ένα άρωμα αγιότητας. Αυτό, όλοι αυτοί οι μοναχοί, οι μοναχές που αγαπούν πολύ την Παναγία, που αφιερώθηκαν στην Παναγία, δεν θα πάρουν τα στοιχεία αυτά της οσμής; Κάθε οικογένεια δεν έχει μια οσμή; Εδώ είναι τα χνώτα αυτά και οι μυρωδιές της Παναγίας, αυτών που την αγαπούν πολύ. Δίνει η Παναγία από τα δικά της.
Φαντάζομαι π. Ιάκωβε πως αυτό το γεγονός σημάδεψε τη ζωή σας!
π. Ιάκωβος: Στο γεροντικό πριν χρόνια, διάβασα ότι σε ένα μοναστήρι οι μοναχοί την ημέρας της πανηγύρεως ευθύμησαν λίγο περισσότερο από ότι έπρεπε. Δηλαδή στο γιορτινό τραπέζι της πανηγύρεως ήπιαν λίγο περισσότερο κρασί. Ωστόσο, ήταν χειμώνας. Ο ηγούμενος προσπάθησε να τους συγκρατήσει, αλλά μάταια. Τους έλεγε «πατέρες, εδώ δεν ήρθαμε για να πιούμε, αυτά είναι για τον κόσμο». Ε, δεν μίλησαν καλά – αντιμίλησαν και στον ηγούμενο και έφυγαν έξω από το μοναστήρι. Ενώ ήταν χειμώνας και είχε χιόνι, αυτοί περπατούσαν μέσα στο χιόνι. Κάποια στιγμή, από την κούραση και από την εξάντληση και από το ποτό έπεσαν κάτω. Εκεί όμως που έπεσαν πάνω στο χιόνι, ήταν οι γραμμές του τρένου. Και ακούστηκε από μακριά το τρένο να έρχεται, αλλά αυτοί ήταν αδιανόητο να ελέγξουν πού βρίσκονται. Και τότε μία γυναίκα εμφανίστηκε στον μηχανοδηγό και του λέει «κόψε», «σταμάτα το τρένο», γιατί εδώ παρακάτω είναι τα «γουρουνάκια Μου». Τα γουρουνάκια με «γ» μικρό, το Μου με «Μ» κεφαλαίο. Γουρουνάκια βέβαια, με τη ζωή που έκαναν, αλλά Μου – δικά μου, είναι δικά μου – τα έχω αναλάβει από τότε που μου είπε ο Υιός μου και μου το άφησε αυτό ως παραγγελία επί του σταυρού.
Δηλαδή, θα λέγαμε πως κάτω από τον Σταυρό έγινε η συμφωνία της υιοθεσίας όλου του ανθρώπινου γένους από την Παναγιά;
π. Ιάκωβος: Η Παναγία μας έχει υιοθετήσει, μας υιοθέτησε και αυτό της το είπε ο Χριστός να το κάνει όταν εξέπνευσε πάνω στον σταυρό και της είπε «ιδού ο Υιός σου» και έδειξε τον Ιωάννη τον Ευαγγελιστή, ο οποίος εκπροσωπούσε όλο το ανθρώπινο γένος εκείνη την ώρα. Σαν να της είπε «εγώ φεύγω αλλά αυτά είναι τα παιδιά σου».
Από τότε λοιπόν η Παναγία φροντίζει για όλους μας. Και μας την άφησε σαν παρηγοριά και εμάς. Όταν θες να κλάψεις, όταν θες να παρηγορηθείς, εκεί θα πας.
Πολλές φορές στην εξομολόγηση ή σε κατ’ ιδίαν επικοινωνία, ακούς πράγματα από ανθρώπους που δεν το περιμένεις και σου λένε βιώματα και λες. δεν το έχω ξανακούσει, δεν το έχω ξαναζήσει έτσι! Και είναι αυτό ακριβώς - ότι η Παναγία έχει μία ιδιαίτερη σχέση με τους ανθρώπους και οι άνθρωποι έχουν μία ιδιαίτερη σχέση με τη Παναγία.
Πατέρα Ιάκωβε, σας ευχαριστούμε για άλλη μια φορά για την ωφέλιμη συνέντευξη που μας δώσατε. Πιστεύουμε πως αγγίξατε την πιο γλυκιά χορδή της ψυχής μας, που δεν είναι άλλη από τη μητέρα του Θεού μας!
π. Ιάκωβος: Εύχομαι και σε εσάς και σε όλους τους ανθρώπους. η Παναγία να είναι παρηγοριά και να είναι και καταφυγή και τόσα άλλα, όπως τα ονόματα που της έχουμε δώσει. Εύχομαι και εμείς, με έναν μυστικό τρόπο να ζούμε την παρουσία της Παναγίας μέσα στην ζωή μας.
____________________________________________________
* Ο πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης Ιωάννης (Ιάκωβος) Κανάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1975. Αφού ολοκλήρωσε εκεί τις εγκύκλιες σπουδές του εισήχθη και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Θεολογική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου στη συνέχεια παρακολούθησε και ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές, λαμβάνοντας δίπλωμα Ειδικεύσεως (master) στις Βιβλικές σπουδές. Το έτος 2017 περάτωσε με επιτυχία την διδακτορική του διατριβή στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Χειροτονήθηκε διάκονος και ιερέας (αρχιμανδρίτης) από τον μακαριστό Μητροπολίτη Μεγάρων και Σαλαμίνος κυρό Βαρθολομαίο και το 2006 τοποθετήθηκε Πρωτοσύγκελλος στην Ιερά Μητρόπολη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως από τον Μητροπολίτη και Καθηγητή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Ιερεμία Φούντα.
