Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ένας σύγχρονος αυτών των πατέρων της εκκλησίας μας, ο Χρύσανθος επίσκοπος Μαδύτων.
Όπως και οι πατέρες έτσι και αυτός υποστηρίζει την μονοφωνική μορφή της ψαλτικής τέχνης λέγοντας ότι τα μουσικά όργανα δεν έχουν καμία θέση στο λατρευτικό χώρο της εκκλησίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μαδυτινός ιεράρχης είναι αρκετά μεταγενέστερος των Ιωάννη Χρυσοστόμου, Μέγα Βασιλείου και Γρηγόριου Θεολόγου καθώς αποτελεί εκπρόσωπο αυτού που ονομάζουμε σήμερα νεοελληνική εποχή. Ο Χρύσανθος επηρεασμένος από το κλίμα της εποχής, δηλαδή την στροφή προς την αρχαία Ελλάδα, παίρνει τις αρχές του Πλάτωνα από την Πολιτεία και αναφέρει ότι οι καλές μελωδίες πρέπει να εξελίσσονται ενώ οι κακές να μεταβάλλονται. Έτσι στο θεωρητικό του αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο «περί μουσικών οργάνων» όπου αναφέρει ότι «ο φιλόμουσος, όταν αποκτήση την ιδέα ενός οργάνου μουσικού και την χρήση, ωσάν η μέλισσα, θέλων να τρυγά μόνον τα χρήσιμα και να παρατρέχει την εις τα ανίερα μεταχείριση του οργάνου, δεν βλάπτει την ιερά ψαλμωδία, ενδυναμούμενος εις την γνώσιν της μουσικής». Παρατηρούμε μια πιο ελεύθερη σκέψη, κατά το μήκος κύματος της εποχής του, από αυτή των πατέρων της εκκλησίας μας.
Συμπερασματικά, βλέπουμε ότι οι πατέρες της εκκλησίας μας τονίζουν ιδιαίτερα την χρήση της ψαλτικής τέχνης μέσα στο λατρευτικό χώρο της εκκλησίας. Όταν συνδυάζεται η προσευχή με την ψαλμωδία διώχνονται πονηρές σκέψεις και η ανάταση της ψυχής είναι δεδομένη. Σε ένα συνδυασμό φιλοσοφικών και θεολογικών απόψεων, οι πατέρες δίνουν ένα θεόσταλτο χαρακτήρα στην ψαλτική τέχνη αφού οι πιστοί είναι αδύναμοι και ατελείς πνευματικά.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να θέσω υπόψη σας κάποιες παρατηρήσεις και προβληματισμούς. Όπως βλέπουμε, οι πατέρες στηρίζονται σε φιλοσοφικές, εκτός από θεολογικές, αναζητήσεις καθώς είναι γνωστό ότι σπούδασαν φιλοσοφία. Κύριο στοιχείο για τους πατέρες είναι η προσευχή. Όπως είδαμε δεν συνιστούν τα κρατήματα (τεριρέμ) καθώς έφευγαν από το εκκλησιαστικό πνεύμα της εποχής. Θα ήθελα όμως να λάβετε υπόψη σας κάποια συμπεράσματα από μια έρευνα πεδίου όπου έκανα ο ίδιος στην έρημο του Αγίου Όρους στις εκεί μουσικές αδελφότητες πάνω σε αυτό το θέμα. Όταν ρωτούσα τους πατέρες τι είναι αυτό το οποίο τους παροτρύνει να ψέλνουν τόσο όμορφα όλοι μου απάντησαν η προσευχή. Ένα άλλο στοιχείο της παράδοσης του Αγίου Όρους είναι τα μακρόσυρτα μέλη που τόσος πολύς λόγος γίνεται για την κούραση που προκαλούν στους πιστούς. Για το Άγιο Όρος αυτά συμβάλουν στην προσευχή και ευφραίνουν την ψυχή του πιστού και δεν την κουράζουν. Ίσως εμείς στο κόσμο έχουμε ξεχάσει ότι η ψαλτική τέχνη μέσα στις ακολουθίες έχει το ρόλο της προσευχής βοηθώντας τον απλό πιστό στο να πετύχει το μέγιστο αποτέλεσμα.
